Τύποι καπνού

Δύο είναι οι βασικοί τύποι καπνού:

1. Αμερικάνικα καπνά
   Είναι 3 οι βασικοί τύποι των Αμερικάνικων καπνών.
   Ο τύπος Βιρτζίνια που κάθε φυτό έχει 25 περίπου φύλλα μεγάλου μεγέθους με χρώμα κιτρινωπό που οφείλεται κυρίως στη σύσταση του εδάφους των αγρών που καλλιεργείται.
   Τα καπνά τύπου Μπέρλεϋ (Burley) των οποίων τα φύλλα είναι μικρότερα από τα Βιρτζίνια και το χρώμα των φύλλων τους είναι πράσινο ανοιχτό ο βλαστός τους δε λευκοκίτρινος. Ο τύπος αυτός καλλιεργείται και στην Ελλάδα.
   Τέλος τα καπνά τύπου Fire-cured με τα φύλλα τους να έχουν μαύρο χρώμα , σκληρή υφή και ιδιαίτερη βαριά γεύση.
2. Ανατολικά καπνά
   Καλλιεργούνται σε εδάφη ξηρά και φτωχά είναι δε ποικιλίες καπνών με μικρά και κοντά φύλλα.
   Θεωρούνται αρκετά εύγευστα καπνά και πολύ καλής ποιότητας. Βρίσκονται σε καλλιέργειες στην Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία, Τουρκία, Συρία και αλλού.
   Τα καλύτερης ποιότητας ανατολικά καπνά φύονται στις Μεσογειακές χώρες και ωριμάζουν κυρίως τις ξηρές περιόδους χωρίς πολλές βροχές.

[Επεξεργασία] Ποικιλίες που καλλιεργούνται στην Ελλάδα

Μέχρι πρόσφατα καλλιεργούνταν στην Ελλάδα περί τις 80 ποικιλίες, υποποικιλίες και βιότυποι καπνών. Οι κυριώτερες ήταν:

1. Μπασμάς Μακεδονίας.
   Αρωματικός καπνός Καλλιεργείται στην Ανατολική Μακεδονία. Τα φύλλα του είναι κοντά με λεπτές νευρώσεις, αρκετά ελαστικά.
2. Μπασμάς Ξάνθης.
   Ο πιο αρωματικός του κόσμου , εξαιρετικής ποιότητας. Τα φύλλα του έχουν μέτριο πάχος και ερυθροκίτρινο χρώμα όταν ξεραθούν. Καλλιεργείται στη Χρυσούπολη Καβάλας στο Σιδηρόνερο Δράμας και στις περιοχές της Δυτικής Θράκης.
3. Ζίχνα.
   Μοιάζει με τους μπασμάδες και το άρωμα του είναι αρκετά έντονο. Καλλιεργείται στην επαρχία Φυλλίδας.
4. Ουδέτερος Μακεδονίας.
   Ψηλό φυτό με μεγάλα φύλλα ανοιχτού πράσινου χρώματος. Είναι καπνά φτωχά σε νικοτίνη και το άρωμα τους είναι ελάχιστο έως ανύπαρκτο. Καλλιεργούνται σε μικρή κλίμακα σε διάφορες περιοχές της Μακεδονίας.
5. Τσεμπέλια Αγρινίου.
   Χαμηλά φυτά με παχιά μεγάλα φύλλα χωρίς μίσχο. Το χρώμα τους είναι ανοιχτό και καλλιεργούνται κυρίως στην Αιτωλοακαρνανία, Ιωάννινα και Θεσπρωτία. Θεωρούνται τα καλλίτερα για παρασκευή τσιγάρων και καταναλώνονται αποκλειστικά εγχώρια.
6. Μπασή - Μπαγλή.
   Καλλιεργούνται στην περιοχή της Προσοτσάνης. Ψηλά καπνά , φύλλα με μίσχους μετρίου μεγέθους. Θεωρούνται μέτριας ποιότητας.
7. Μυρωδάτα Αγρινίου.
   Παρά την ονομασία τους το άρωμα των καπνών αυτών είναι φτωχό. Είναι ποτιστική ποικιλία και απαιτεί υγρό έδαφος για να αναπτυχθεί. Όταν τα φύλλα ξεραθούν τότε αποκτούν χρυσοκίτρινο χρώμα. Είναι φτωχά σε περιεκτικότητα νικοτίνης.
8. Μαχαλά.
   Είναι ποικιλία καπνών με πολύ λεπτά φύλλα. Το κάπνισμα τους είναι ήπιο και γλυκό ενώ δεν έχουν καθόλου άρωμα.
9. Μπέρλι .
   Αμερικάνικος τύπος καπνού που τελευταία καλλιεργείται ευρέως στην Ελλάδα. Ο τύπος αυτός καλλιεργείται σε πεδινά εδάφη καλά αρδευόμενα και οι στρεμματικές αποδόσεις του είναι μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες των ανατολικών τύπων.

Οι διάφοροι τύποι "ανατολικού τύπου", για τις διοικητικές και τεχνικές ανάγκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συγχωνεύτηκαν σε οκτώ ομάδες ποικιλιών που έλαβαν τους κωδικούς Κοινοτικούς αριθμούς 17-24. (Κανονισμός ΕΚ 2501/87). Οι τύποι καπνών βάσει των Κοινοτικών Κανονισμών είναι οι ακόλουθοι:

Νο 17. Μπασμάς. Αυτός ο τύπος υποδιαιρείται στις ποικιλίες: α) Μπασμάς Ξάνθης. Ο πιο αρωματικός τύπος ελληνικού καπνού. Εκαλλιεργείτο στη Δυτ. Θράκη, και περιοχές της Καβάλας και της Δράμας, Κιλκίς, Χαλκιδικής και Κοζάνης. β) Μπασμάς Μακεδονίας. δ) Ζίχνα, στην επαρχία Ζίχνης του Παγγαίου. Ήταν από τα πιο ακριβά ελληνικά Καπνά.

Νο 18. Κατερίνη και ομοειδείς ποικιλίες. Είναι γνωστός και ως τύπος «Σαμψούς». Ανήκουν στην κατηγορία των καπνών γεύσεως Περιλαμβάνει τους τύπους: 1)Σαμψούς. Ποικιλία που έφεραν στην Ελλάδα το 1923 οι πρόσφυγες από την περιοχή του Πόντου. 2)Μπασή-Μπαγλή ( ή Κατερίνη Σ79) (στα τουρκικά σημαίνει «κεφαλοδεμένος»). Παράγει καπνά «ουδέτερα», χωρίς άρωμα, κατάλληλα για ανάμιξη και παραγωγή χαρμανιών για τσιγάρα.

Νο 19. α) Καμπά – Κουλάκ (κλασσικά). Η ονομασία στα τουρκικά σημαίνει «χοντρά αυτιά», λόγω των μεγάλων πτερυγίων στη βάση των φύλλων. Αυτή η ποικιλία υποδιαιρείται στους τύπους Καμπά-Κουλάκ Μακεδονίας, Καμπά-Κουλάκ Καρατζόβης, Κοντούλα και Ελασσόνα.

Νο 20. Καμπά Κουλάκ μη κλασσικά, Μυρωδάτα Σμύρνης, Τραπεζούς, Θεσσαλία Κ63. Αυτή περιλαμβάνει τους τύπους: - Καμπά Κουλάκ (μη κλασσικά) Μακεδονίας. Διαφέρει από τον τύπο 19 γιατί τα φυτά είναι υψηλότερα με φύλλα μεγαλύτερα και παχύτερα. - Δυτικής Μακεδονίας Κ63 - Μυρωδάτα Σμύρνης, - Τραπεζούς. - Θεσσαλίας Κ63.

Νο 21. Μυρωδάτα Αγρινίου. Νο 22. Ζιχνομυρωδάτα.

Νο 23 Τσεμπέλια. Θεωρείται ποικιλία υψηλής ποιότητος για τα καπνά εσωτερικής κατανάλωσης και αποτελεί τη βάση για την κατασκευή ελληνικών τσιγάρων. Καπνά γεύσεως.

Νο 24. Μαύρα. Περιλαμβάνει τις υποποικιλίες Μαύρα Θεσσαλίας, Μαύρα Υπάτης και Μαύρα Άργους. Καπνά γεύσεως.

Ξενικοί τύποι που καλλιεργούνται στην Ελλάδα είναι: Νο 25. Βιρτζίνια. Είναι το σπουδαιότερο είδος καπνού για τσιγάρα σ’ όλο τον κόσμο. Χαρακτηριστικό γνώρισμα των τσιγάρων αυτών είναι η οσμή καραμέλλας.

Νο 26. Μπέρλεϋ. Αμερικανικού τύπου καπνός, χρησιμοποιείται για την παρασκευή τσιγάρων.

Παλαιότερα εκαλλιεργείτο και ο τύπος «τουμπεκί» ο οποίος ανήκει στο είδος Nicotiana rustica. Είναι φυτό κοντόκορμο και παχύκορμο με φύλλα έμμισχα και άνθη κίτρινα. Καλλιεργείται σε μικρή κλίμακα σε δύο χωριά της περιοχής Ναυπλίου. Τα φύλλα του ξεραίνονται με ειδική τεχνική για την Παρασκευή καπνού για ναργιλέ. Είναι πλούσιο σε νικοτίνη (3-11%).

Με βάση τον τρόπο ξήρανσης – διαδικασία με μεγάλη τεχνολογική και οικονομική σημασία – τα καπνά κατατάσσονται σε οκτώ διαφορετικές ομάδες σύμφωνα με τον Κανονισμό της ΕΕ 2075/92. Τα ελληνικά καπνά ανατολικού τύπου κατατάσσονται στις ομάδες ηλιακής ξήρανσης (sun cured).

Από το 2006, λόγω αλλαγής του συστήματος επιδότησης των καπνών στα πλαίσια αναθεώρησης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, μειώθηκε δραματικά η καλλιέργεια καπνών στην Ελλάδα. Σήμερα (2008) καλλιεργούνται δύο τύποι καπνών: Ο μπασμάς (Αν. Μακεδονία, Θράκη, Νομοί Θεσ/νίκης, Κοζάνης, Γρεβενών, Λάρισας) και η ποικιλία Κατερίνη (Ν. Πιερίας και Λάρισας). Η εξέλιξη της καπνοκαλλιέργειας μετά το 2006 φαίνεται στον παρακάτω πίνακα που βασίζεται σε στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων.

Μ.Ο. εξαετίας 2000-05:

Παραγωγοί 53.893

Στρέμματα 523.059

Παραγωγή (τόνοι) 114.532

2005

Παραγωγοί 17.659

Στρέμματα 183.379

Παραγωγή (τόνοι) 21.613